و اما عطر نیش!

من همیشه عادت دارم برای توضیح یک مفهوم بزرگ تر، اول آن را به چند مفهوم کوچک تر تقسیم کنم، و سپس وصله ها را ببافم و به اصل ماجرا برسم؛ پس با این اوصاف برای توضیح این که «عطر نیش» (Niche Perfume) دقیقاً چیست، باید اول از خود کلمه «عطر» (Perfume) سخن بگوییم و سپس، از کلمه «نیش» (Niche) :

Perfume به طور کلی به معنای عطر می باشد و به لحاظ تاریخی اولین بار از این واژه در سال ۱۵۹۳ میلادی استفاده شده است. جالب است که بدانید خود این لغت به لحاظ ریشه ای از دو بخش Per و Fume تشکیل شده و معنای تاریخی آن به طور کلی  «از دود برخاسته» می باشد.

کلمه Niche نیز دارای چند معنی از جمله طاقچه، جایگاه ویژه و یا بخش کوچکی از بازار می باشد، و به لحاظ تاریخی اولین بار در سال ۱۶۱۰ میلادی به معنی طاقچه از آن استفاده شده است. بگذارید مفهوم این لغت را با مثالی برایتان شرح دهم؛ مثلاً می توان اتومبیل های ساخت شرکت رولز رویس را Niche Cars تلقی کرد، یعنی خودروهایی که برای هر کسی نه مناسب هستند و نه توانایی خرید آن ها را دارند. اما کیفیت و طراحی مثال زدنی و بسیار خاصی دارند و در بازار تولید اتومبیل دارای جایگاه ویژه ای می باشند.

با این مثال می توانیم “عطر نیش” را نیز این طور معنی کنیم: عطری که به عنوان یک محصول با تولید محدود و مناسب برای سلیقه و بخش ویژه ای از بازار طراحی و ساخته شده و از ارزش مادی و معنوی بالایی برخوردار است.

خب تا این جا فقط خود این عبارت را توضیح دادیم، حال بگذارید نگاهی موشکافانه تر به این مفهوم بیاندازیم. عطر نیش قرار نیست یک عطر با خصوصیات لزوماً همه پسند و قیمت رقابتی با محصولات متداول در بازار باشد (و اصلاً قصد رقابت با عطرهای دیزاینری و متداول بازار را ندارد). عطر نیش در واقع معرف یک تفکر و ذهنیت از عطرساز و طراح خود است.

به عنوان یک مثال واقعی، چند سال پیش من به عنوان یک عطرساز ایرانی قصد داشتم تا مفهومی به نام وطن را (خاکی که در آن زاده شده ام، تاریخ پرفراز و نشیبی را که این خاک طی کرده، تمام المان های سنتی، تاریخی، مدرن و حتی فرهنگی که قرن هاست با آن ها مانوس و درگیر بوده) طراحی کنم. پس از مدت ها بررسی و سنجیدن این چالش، چنین ذهنیتی را در عطر پرژنالیتی و به کمک نوت های مختلف طبیعی متبلور کردم. ایده من این بود که این عطر در نهایت هم باید جاذبه داشته باشد و هم دافعه، درست مانند تاریخ و فرهنگ ایران! اما اگر قرار بود تا عطری بسازم که فقط در راستای فروش بالا و تامین سلیقه و مد عموم پیش برود، قطعا می بایست پا بر روی بسیاری از ایده هایم می گذاشتم و صرفا مد روز را در نظر می گرفتم (که قطعاً این کار را هیچ گاه نکرده و نخواهم کرد).

روزی که در دفتر یادداشت های عطرسازیم، ایده عطر Persianality را می نوشتم، بسیار خوب می دانستم که این عطر لوکس در نهایت قرار نیست که مثل یک موسیقی پاپ عامه پسند، همه گیر و دم دستی بشود (و پس از مدتی به دست فراموشی سپرده شود). دلم می خواست خاص باشد، ارزشمند و تحسین برانگیز باشد (البته برای کسانی که حس من را بتوانند بگیرند)، معنای ایران و ایرانی بودن و ماهیت یک رایحه شرقی را با بوی خود انتقال بدهد و اصالت خود را با ماندگاری در طول زمان و محبوبیت در بین هر نژاد و فرهنگی نشان بدهد. حتی نام آن را هم تلفیقی از سنت و مدرنیته و ایرانی و غیرایرانی برگزیدم و در نهایت از دو کلمه Persian و Personality برای این منظور استفاده کردم. و حال که بیش از چهار سال از زمان آفرینش این  عطر می گذرد، بسیار خوشحالم که طیف متنوعی از عطربازان داخلی و خارجی (از جمله در اسپانیا، روسیه، آلمان، مالزی، انگلستان، لهستان، قطر و امارات) این عطر را در همان برخورد اول پسندیده و ستایش کردند.

حال شما بگویید؛ برای من بنویسید که چه چیزهایی در یک عطر، آن را برای شما خاص و نیش می کند؟ ارزش یک عطر را به چه المان یا المان هایی می بینید؟ و چه مواردی یک عطر را در نگاه شما بالاتر از عطرهای دیگر می کند؟